Nasıl bir güç kaynağına (PSU) ihtiyacım var?
Firmalar devamlı olarak daha yüksek güç üreten güç kaynakları duyuracaklar. Ancak çoğu güç kaynağı üreticisinin empoze etmeye çalıştığı gibi, yüksek WATT yüksek performans demek değildir. Güç ihtiyacı 200Watt olan bir sisteme 500Watt'lık bir güç kaynağı takılınca değişen hiçbir artısı olmaz. Önemli olan güç kaynağının ürettiği gücün büyüklüğünden ziyade, devamlılığı ve doğruluğudur. Ayrıca, günümüz ev kullanıcıları için güç ihtiyacı sınırlıdır ve 550-650Watt'lık güç kaynaklarına servet yatırmak hatalıdır. +12V da 220Watt, +5V ve +3.3V kanallarının toplamında 200Watt verebilen bir güç kaynağı en güncel sisteme sahip overclock'cular için bile yeterlidir.
Bazı güç kaynaklarında harcanan gücü gösteren birimler bulunmakta. Bu birimler faydalı olsa da, bir eksikleri bulunmaktadır. Harcanan güç, şebekeden gelen akıma (AC) göre hesaplanır. Bu durumda, güç kaynağının verimine bağlı olarak, sistemin gerçekten harcadığı güç ile birim üzerinden okunan değer arasında %40lara varan farklılık olacaktır.
Kişisel olarak önem verdiğim iki nokta daha var. Bunlardan ilki, güç kaynağının verimi. Yukarıda yer alan güç tüketimleri tablosunda, giriş ve çıkış akımı arasındaki fark, ısıya dönüşür. Yani güç kaynağı ne kadar verimli ise, kaybolan enerji ve açığa çıkan ısı o kadar az olur. Bu da sistem sıcaklığına doğrudan etki eder. "Energy Star" ve "Blue Angel" gibi standartlar verim konusunda size fikir verebilir. %60 verim oranına sahip güç kaynağında harcanan her birim elektiriğin %40'ının ısıya dönüştüğünü düşününce, hem maddi hem çevresel kaygılardan dolayı neden önem verdiğimi sanırım daha da iyi anlayabilirsiniz.
80+ psu'lar sürekli %80'in üzerinde güç faktörüyle ve çok verimli çalışırlar,ayrıca tercih edilmeleri daha iyi olacaktır.Pc toplam gücünün 2 katında bir psu seçimi yapılırsa güç faktörü ayrıca hiç düşmeyeceği için maksimum verimle sisteminizi çalıştıracaktır.
Diğer bir nokta ise, güç kaynağının genel hava akımına (yani soğutmaya) olan olumlu katkısıdır. Bu yüzden özellikle 12cm fanlı modelleri tercih edebilirsiniz. Fansız güç kaynaklarını "özel" durumlar dışında hiç önermiyorum, çünkü 8cm fanlı dahi olsalar güç kaynaklarının sistem soğutmada etkisi çok büyüktür. (Sistemin en sıcak,en kritik olan noktasında doğrudan bulunmalarından dolayı)
Soğutma:
Soğutma aslında yanlış bir terim olarak kullanılmakta. Çünkü bizim yaptığımız işlem, sıcaklığın hava ile ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Bu doğal süreci fanlar ve heatsinkler ile hızlandırabiliriz.
Kasa:
Sistemimizin tamamı kasamızın içinde durduğu halde genelde kasaya gereken önem verilmez. (Bazen de çok önem de vermemek gerekir ) Kasanın asıl fonksiyonu, bileşenleri bir arada ve "ellerden" uzak tutmaktır. Kullanılan materyaller farklı olsada, amaç her zaman aynıdır. Günümüzde ise artan ısı problemleri nedeniyle kasalara termal fonksiyonlarda eklenmiştir. Ancak marjinal tasarımların dışında, kasalar arasında pek farklılık göze çarpmamakta. Bunun muhtemel nedeni var olan şekil faktörünün kısıtlamalarında en uygun yapıya ulaşılmış olması olabilir.
Kasa fanlarının yerleştirilmesi
Soğutmayla ilgili yapılan önemli hatalardan biri, kasa kapaklarının açılmasıdır. Bu termal olarak hatalıdır. Hatalar Intel gibi firmalar tarafından da yapılabilir.
Resimde intel'in termal çözümü görünüyor. Güç kaynağından emilen hava, sistemi soğutmak için kullanılacaktı ama güç kaynağının sisteme üflediği hava sistemi sadece ısıtmaya yarıyordu. (BTX konusunda da aynı hataya düşülmediğine inanmak istiyorum)
Kasaya yerleştirilecek fanların bu hava akımına uygun düzenlenmesi gerekir. Kullanılan fanlardan emme ve dışarı atanların sayısının aynı olması daha verimlidir. ATX faktöründe kasa içi hava akımını sağlayan asıl bileşen güç kaynağıdır. Günümüzde bu önemi azalmış olsa da, 12cm fanlı güç kaynaklarının genel soğutmaya etkisi büyüktür. Çünkü güç kaynağındaki fanla birlikte kasa içerisinde düşük basınç oluşur ve bu sayede kasadaki deliklerden içeri "serin" hava girebilir. Bu düşük basınç, havanın sıkışık alanlara ulaşmasına ve daha hızlı hareket etmesine yardımcı olur. İşte kasa kapağının açılması, bu basıncı dolayısıyla havanın belirli yöndeki hareketini engeller.
Not: Burada geçen tüm sayısal veriler ilgili firmaların/kurumların web sayfalarından elde edilmiştir.
Konunun devamı olacağını düşündüğüm için, http://www.pcmech.com/ sitesinden çevirdiğim Isı Problemlerinin Saptanması başlıklı yazıyı da, bu başlığa ekliyorum.
Çok mu sıcak? İşlemcinizin anormal derecede yüksek sıcak çalışmasına neden olabilecek “ilk akla gelen” nedenleri bu listede bulabilirsiniz. Bu listeye geçmeden önce, gerçekten işlemcinizin çok sıcak olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Çoğu insanın işlemcilerin çok sıcak çalıştıklarını düşündüklerini ve genellikle bu endişelerinin yersiz olduğunu görüyorum.
AMD işlemcileri için bir referans: http://www.cpuscorecard.com/cpuprices/head_amd.htm
ve INTEL kullanıcıları için de: http://support.intel.com/support/processors/pentium4/sb/CS-007999.htm (bu listedeki değerler maksimumdur)
İşlemciniz çok sıcak çalışıyorsa bu tabii ki dünyanın sonu değil. Tüm Pentium 4 işlemciler aşırı ısındıklarında kendilerini kapatırlar. AMD’nin de aynı derecede güvenli olmasa da benzer bir özelliği var. Ayrıca yeni nesil işlemciler, aşırı ısınmaya karşı kendilerini yavaşlatabiliyorlar. Şimdi listemize geçelim!
İşlemcinin gerçek hızı – Her zaman işlemcinin belirtilen hızda çalışıp çalışmadığını BIOS’dan kontrol etmelisiniz. AMD kullanırken, bazı işlemciler çarpan kilitsiz olduğu için, bu biraz kafa karıştırıcı olabilir. FSB’nin yanlış düzenlenmesi de hatalı olabilir. AMD işlemcinizi doğru yapılandırıp yapılandırmadığınızı şu listeden kontrol edebilirsiniz Bu arada AMD’nin DDR teknolojisini kullandığını unutmayın. Yani işlemciniz 400FSB ile çalışıyorsa, anakartınızın FSB değeri 200Mhz olmalıdır. Intel işlemciler çarpan kilitli olarak geldikleri için overclock yapılmaları biraz daha zor olabilir, ama FSB’yi arttırarak da overclock yapılabilir. Intel “Quad-Pumped Technology” kullandığı için, 800Mhz FSB’li bir işlemciyi çalıştırmak için BIOS ayarı 200Mhz olmalıdır.
Termal Macun (Termal Pasta) – Her zaman termal macun yada termal pad kullanmalısınız. Sıcaklık üzerinde önemli etkisi vardır. Zaten kullanılmadığında işlemciniz garanti dışı kalır. Macunu çok ince bir tabaka halinde kullanmalısınız, aksi halde macun ısı iletimini olumsuz etkileyebilir. Herhangi bir nedenle termal macunu yada pad’i çıkartırsanız, termal macunu veya pad’i tamamen temizleyip yeni bir kat macun sürmelisiniz. Termal macun en iyi alkol (isoporpil alkol) ile ve kağıt havlu ile temizlenir. Termal macunu uygulamak biraz zahmetlidir ve bu işi yapamayacağınızı düşünüyorsanız termal pad kullanmanız daha pratik olacaktır. Bazı macunlar iletken olabilir ve yanlışlıkla anakarta dökülürse bir çok soruna neden olabilir.
Kasa Fanları – Kasanızda en az iki fan olmalı. Biri önden “soğuk havayı” emip kasanın içine çeken, diğeri ise arkada “sıcak havayı” kasadan uzaklaştıran. Bu en uygun soğutma şeklidir. Çok ısı üreten çok sayıda bileşen varsa bu sayıyı dörde tamamlayabilirsiniz. En yüksek verimi elde etmek için emme ve dışarı atma işlemlerini yapan fan sayıları aynı olmalıdır.
İşlemci Fanları – Kutulu işlemcilerle gelen fan ve heatsink, işlemciyi varsayılan değerlerinde kullanacaksanız gayet yeterlidir. Sessizlik veya overclock gibi nedenlerle yeni bir heatsink – fan almayı düşünüyorsanız kaliteli markaların modellerini tercih edin. Fan kontrolüyle birlikte gelen modeller ile kullanımınıza göre ayarlama yapabilirsiniz.
Heatsink(Soğutma aparatı)’in oturtulması – Intel işlemcilerde nispeten daha kolay olan bu işleme AMD kullanıcılarının özellikle dikkat etmesi gerekir. İşlemci ile HS arasında kalacak bir boşluk ısı transferini azaltır ve çok yüksek sıcaklıklara neden olabilir.
Doğru Hava Akımı – Kasanızın arkasında ve etrafında yeterli boşluk olduğundan emin olun. Doğru hava akımında, kasanın arkasından çıkan hava, tekrar kasaya girmemelidir.
Toz – Eğer heatsink tozla kaplanırsa, bu ısı transferini olumsuz etkileyecektir. Basınçlı havayla arada bir temizlik yapmak yeterli olacaktır. Ev tipi elektirikli süpürge kullanmanız, statik şarja (yük) neden olabileceğinden kesinlikle önerilmez. Bunun yerine daha küçük el süpürgelerini kullanabilirsiniz.
“Burn in” periyodu – Bazı termal macunların (arctic silver gibi) burn in denen ilk dönemleri vardır. Bu süre içerisinde termal macun tam etkili çalışmayabilir.
NOT: ASUS TURK forumundan alıntıdır.
Firmalar devamlı olarak daha yüksek güç üreten güç kaynakları duyuracaklar. Ancak çoğu güç kaynağı üreticisinin empoze etmeye çalıştığı gibi, yüksek WATT yüksek performans demek değildir. Güç ihtiyacı 200Watt olan bir sisteme 500Watt'lık bir güç kaynağı takılınca değişen hiçbir artısı olmaz. Önemli olan güç kaynağının ürettiği gücün büyüklüğünden ziyade, devamlılığı ve doğruluğudur. Ayrıca, günümüz ev kullanıcıları için güç ihtiyacı sınırlıdır ve 550-650Watt'lık güç kaynaklarına servet yatırmak hatalıdır. +12V da 220Watt, +5V ve +3.3V kanallarının toplamında 200Watt verebilen bir güç kaynağı en güncel sisteme sahip overclock'cular için bile yeterlidir.
Bazı güç kaynaklarında harcanan gücü gösteren birimler bulunmakta. Bu birimler faydalı olsa da, bir eksikleri bulunmaktadır. Harcanan güç, şebekeden gelen akıma (AC) göre hesaplanır. Bu durumda, güç kaynağının verimine bağlı olarak, sistemin gerçekten harcadığı güç ile birim üzerinden okunan değer arasında %40lara varan farklılık olacaktır.
Kişisel olarak önem verdiğim iki nokta daha var. Bunlardan ilki, güç kaynağının verimi. Yukarıda yer alan güç tüketimleri tablosunda, giriş ve çıkış akımı arasındaki fark, ısıya dönüşür. Yani güç kaynağı ne kadar verimli ise, kaybolan enerji ve açığa çıkan ısı o kadar az olur. Bu da sistem sıcaklığına doğrudan etki eder. "Energy Star" ve "Blue Angel" gibi standartlar verim konusunda size fikir verebilir. %60 verim oranına sahip güç kaynağında harcanan her birim elektiriğin %40'ının ısıya dönüştüğünü düşününce, hem maddi hem çevresel kaygılardan dolayı neden önem verdiğimi sanırım daha da iyi anlayabilirsiniz.
80+ psu'lar sürekli %80'in üzerinde güç faktörüyle ve çok verimli çalışırlar,ayrıca tercih edilmeleri daha iyi olacaktır.Pc toplam gücünün 2 katında bir psu seçimi yapılırsa güç faktörü ayrıca hiç düşmeyeceği için maksimum verimle sisteminizi çalıştıracaktır.
Diğer bir nokta ise, güç kaynağının genel hava akımına (yani soğutmaya) olan olumlu katkısıdır. Bu yüzden özellikle 12cm fanlı modelleri tercih edebilirsiniz. Fansız güç kaynaklarını "özel" durumlar dışında hiç önermiyorum, çünkü 8cm fanlı dahi olsalar güç kaynaklarının sistem soğutmada etkisi çok büyüktür. (Sistemin en sıcak,en kritik olan noktasında doğrudan bulunmalarından dolayı)
Soğutma:
Soğutma aslında yanlış bir terim olarak kullanılmakta. Çünkü bizim yaptığımız işlem, sıcaklığın hava ile ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Bu doğal süreci fanlar ve heatsinkler ile hızlandırabiliriz.
Kasa:
Sistemimizin tamamı kasamızın içinde durduğu halde genelde kasaya gereken önem verilmez. (Bazen de çok önem de vermemek gerekir ) Kasanın asıl fonksiyonu, bileşenleri bir arada ve "ellerden" uzak tutmaktır. Kullanılan materyaller farklı olsada, amaç her zaman aynıdır. Günümüzde ise artan ısı problemleri nedeniyle kasalara termal fonksiyonlarda eklenmiştir. Ancak marjinal tasarımların dışında, kasalar arasında pek farklılık göze çarpmamakta. Bunun muhtemel nedeni var olan şekil faktörünün kısıtlamalarında en uygun yapıya ulaşılmış olması olabilir.
Kasa fanlarının yerleştirilmesi
Soğutmayla ilgili yapılan önemli hatalardan biri, kasa kapaklarının açılmasıdır. Bu termal olarak hatalıdır. Hatalar Intel gibi firmalar tarafından da yapılabilir.
Resimde intel'in termal çözümü görünüyor. Güç kaynağından emilen hava, sistemi soğutmak için kullanılacaktı ama güç kaynağının sisteme üflediği hava sistemi sadece ısıtmaya yarıyordu. (BTX konusunda da aynı hataya düşülmediğine inanmak istiyorum)
Kasaya yerleştirilecek fanların bu hava akımına uygun düzenlenmesi gerekir. Kullanılan fanlardan emme ve dışarı atanların sayısının aynı olması daha verimlidir. ATX faktöründe kasa içi hava akımını sağlayan asıl bileşen güç kaynağıdır. Günümüzde bu önemi azalmış olsa da, 12cm fanlı güç kaynaklarının genel soğutmaya etkisi büyüktür. Çünkü güç kaynağındaki fanla birlikte kasa içerisinde düşük basınç oluşur ve bu sayede kasadaki deliklerden içeri "serin" hava girebilir. Bu düşük basınç, havanın sıkışık alanlara ulaşmasına ve daha hızlı hareket etmesine yardımcı olur. İşte kasa kapağının açılması, bu basıncı dolayısıyla havanın belirli yöndeki hareketini engeller.
Not: Burada geçen tüm sayısal veriler ilgili firmaların/kurumların web sayfalarından elde edilmiştir.
Konunun devamı olacağını düşündüğüm için, http://www.pcmech.com/ sitesinden çevirdiğim Isı Problemlerinin Saptanması başlıklı yazıyı da, bu başlığa ekliyorum.
Çok mu sıcak? İşlemcinizin anormal derecede yüksek sıcak çalışmasına neden olabilecek “ilk akla gelen” nedenleri bu listede bulabilirsiniz. Bu listeye geçmeden önce, gerçekten işlemcinizin çok sıcak olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Çoğu insanın işlemcilerin çok sıcak çalıştıklarını düşündüklerini ve genellikle bu endişelerinin yersiz olduğunu görüyorum.
AMD işlemcileri için bir referans: http://www.cpuscorecard.com/cpuprices/head_amd.htm
ve INTEL kullanıcıları için de: http://support.intel.com/support/processors/pentium4/sb/CS-007999.htm (bu listedeki değerler maksimumdur)
İşlemciniz çok sıcak çalışıyorsa bu tabii ki dünyanın sonu değil. Tüm Pentium 4 işlemciler aşırı ısındıklarında kendilerini kapatırlar. AMD’nin de aynı derecede güvenli olmasa da benzer bir özelliği var. Ayrıca yeni nesil işlemciler, aşırı ısınmaya karşı kendilerini yavaşlatabiliyorlar. Şimdi listemize geçelim!
İşlemcinin gerçek hızı – Her zaman işlemcinin belirtilen hızda çalışıp çalışmadığını BIOS’dan kontrol etmelisiniz. AMD kullanırken, bazı işlemciler çarpan kilitsiz olduğu için, bu biraz kafa karıştırıcı olabilir. FSB’nin yanlış düzenlenmesi de hatalı olabilir. AMD işlemcinizi doğru yapılandırıp yapılandırmadığınızı şu listeden kontrol edebilirsiniz Bu arada AMD’nin DDR teknolojisini kullandığını unutmayın. Yani işlemciniz 400FSB ile çalışıyorsa, anakartınızın FSB değeri 200Mhz olmalıdır. Intel işlemciler çarpan kilitli olarak geldikleri için overclock yapılmaları biraz daha zor olabilir, ama FSB’yi arttırarak da overclock yapılabilir. Intel “Quad-Pumped Technology” kullandığı için, 800Mhz FSB’li bir işlemciyi çalıştırmak için BIOS ayarı 200Mhz olmalıdır.
Termal Macun (Termal Pasta) – Her zaman termal macun yada termal pad kullanmalısınız. Sıcaklık üzerinde önemli etkisi vardır. Zaten kullanılmadığında işlemciniz garanti dışı kalır. Macunu çok ince bir tabaka halinde kullanmalısınız, aksi halde macun ısı iletimini olumsuz etkileyebilir. Herhangi bir nedenle termal macunu yada pad’i çıkartırsanız, termal macunu veya pad’i tamamen temizleyip yeni bir kat macun sürmelisiniz. Termal macun en iyi alkol (isoporpil alkol) ile ve kağıt havlu ile temizlenir. Termal macunu uygulamak biraz zahmetlidir ve bu işi yapamayacağınızı düşünüyorsanız termal pad kullanmanız daha pratik olacaktır. Bazı macunlar iletken olabilir ve yanlışlıkla anakarta dökülürse bir çok soruna neden olabilir.
Kasa Fanları – Kasanızda en az iki fan olmalı. Biri önden “soğuk havayı” emip kasanın içine çeken, diğeri ise arkada “sıcak havayı” kasadan uzaklaştıran. Bu en uygun soğutma şeklidir. Çok ısı üreten çok sayıda bileşen varsa bu sayıyı dörde tamamlayabilirsiniz. En yüksek verimi elde etmek için emme ve dışarı atma işlemlerini yapan fan sayıları aynı olmalıdır.
İşlemci Fanları – Kutulu işlemcilerle gelen fan ve heatsink, işlemciyi varsayılan değerlerinde kullanacaksanız gayet yeterlidir. Sessizlik veya overclock gibi nedenlerle yeni bir heatsink – fan almayı düşünüyorsanız kaliteli markaların modellerini tercih edin. Fan kontrolüyle birlikte gelen modeller ile kullanımınıza göre ayarlama yapabilirsiniz.
Heatsink(Soğutma aparatı)’in oturtulması – Intel işlemcilerde nispeten daha kolay olan bu işleme AMD kullanıcılarının özellikle dikkat etmesi gerekir. İşlemci ile HS arasında kalacak bir boşluk ısı transferini azaltır ve çok yüksek sıcaklıklara neden olabilir.
Doğru Hava Akımı – Kasanızın arkasında ve etrafında yeterli boşluk olduğundan emin olun. Doğru hava akımında, kasanın arkasından çıkan hava, tekrar kasaya girmemelidir.
Toz – Eğer heatsink tozla kaplanırsa, bu ısı transferini olumsuz etkileyecektir. Basınçlı havayla arada bir temizlik yapmak yeterli olacaktır. Ev tipi elektirikli süpürge kullanmanız, statik şarja (yük) neden olabileceğinden kesinlikle önerilmez. Bunun yerine daha küçük el süpürgelerini kullanabilirsiniz.
“Burn in” periyodu – Bazı termal macunların (arctic silver gibi) burn in denen ilk dönemleri vardır. Bu süre içerisinde termal macun tam etkili çalışmayabilir.
NOT: ASUS TURK forumundan alıntıdır.
