12V ayarlı güç kaynağı. LM317 sorunu?

[fazördiyagram]

Söylediklerinize bir kusur bulmuyorum ben, hatta aynı şeyleri söylüyoruz. Sadece şu an için üniversitemi bitirmem gerekiyor ve bu da benim bahsettiğim şekilde oluyor...
Yanlış anlıyorsunuz beni.
Ne güzel yazmışsınız 1.000.000 tane entegre var ve bunları bize öğretemezler değil mi?
Çünkü kendileri de bilemezler bunca entegrenin karakteristiklerini.
Biz de öğrenemeyiz. Ana hatlarıyla kim nedir, ne iş yapar bunları öğrenip geçiyoruz.
Aralarından seçilip müfredata konmuş birkaç önemli şeyi hafif detayıyla öğreniyoruz sadece.
Kimsenin şunlar çıkacak dediği de yok tabii ki, üzerinde fazla durduğumuz konulardan için söz gelimi yazdığım bir cümleydi.

Hayat değişiyor, ger geçen gün sistemler de değişiyor. Sizin zamanınızı bilemiyorum ama şu an ben böyle yapmak zorundayım. Bizim anlaşamadığımız nokta bu sanırsam.

Siz biliyor musunuz zibilyon tane entegrenin çalışma prensiplerini? Hayır.
Bir tane bilen insan var mı? Hayır.
Belki sık kullanılan veya özel olarak ilgilendiğimiz (ekmek yediğimiz iş, ya da adına ne dersek) sistemlerdeki/devrelerdeki elamanları daha iyi biliriz, bilmemiz gerekir.
Bunun haricinde lazım oldukça açıp bakarız.
Olan ve olması gereken budur.
Ben size, üniversite de kitaplarda işlediğim dersleri bırakıp bu regülatörün karakteristiğini mi ezberleyeyim diyorum. Ne var ki bunda.
Günü gelir bu devreyi karnımı doyurmam için yapmam gerekir ha o zaman açıp kelime kelime okumazsam ayıp bana.
Ben de bu devre için yeterince harçlığımdan oldum.
Kurcaladıkça acaba sorun şunda mı, bunda mı deyip hem vakit hem maddi olarak sıkıntıya giriyorum.
Buna da gerek yok.
Çünkü ben meslek erbabı değilim.
Öğrenciyim.
Konuyu neden açtın o zaman diyebilirsiniz, çok basit bir durumdur ben bilemiyorumdur, kondansatörü şu değerde tak ya da ne bileyim LM'yi çıkart at yerine şunu tak gibi net bir cevabı vardır belki diye düşündüm.
Verilen cevaplara kafa yoramayacağımı anlayınca da size teşekkürlerimi iletip sözü bıraktım.
Neden ısrarla bir şeylerde haklı çıkmaya çalışıyorsunuz buna anlam veremiyorum.
Belki benim bildiğimin bin katı, yüz bin katı fazla bilginiz olabilir, belki yaşça çok daha büyük olabilirsiniz, bu kimseye kimseyi ezme ya da üstünlük taslama hakkını vermez.
Size yanlış bir şeyler söylesem, bilmişlik taslasam eyvallah fakat en başından beri saygımı bozmadığımı düşünüyorum.
Konuyu uzatmamak ve forumu kirletmemek adına cevap vermeyecektim lakin çok çok rahatsız olduğum bir durum bu. Dayanamayıp yazıyorum.
Sözlerime kızmış olabilirsiniz ama emin olun yaşınıza ve deneyiminize saygım olduğu için mümkün mertebe hafif konuşmaya gayret gösterdim.

 

[Mr_YAMYAM]

Net cevabını zaten önceki mesajlarımda vermiştim
O lambayı direk 12V çıkışa bağlama. Önce LM317 nin çıkış voltajını düşür. Minumum 1.25V alacaksın.
Bu durumda iken lambayı bağla. Lamba çoook az kızarabilir sorun değil. Bu durumda iken lamba uçlarına voltmetreni bağla. ÖLÇ.
Sonra LM317 nin gerilimini yavaaaş yavaaşş yükselt. LAMBAYA bak naapıyo.
Belli bir noktada LM317 nin gücü lambaya yetmeyecektir. İşte o zaman voltaj potunu çevirsen de çıkış voltajın artmayacaktır. Bu noktayı iyi tespit edip ölçersen Toplam gücünü hesap edebilirsin. Lamban 21W civarı ise. Yapmış olduğun devrenin güç kayıpları ile birlikte kaç watt'lık bir yükü çalıştırabileceğini ölçmüş ve tecrübe etmiş olacaksın.
Zaten LM317 nin katalog değerinde ne denilmiş?

Pmax. Max.güç 20W ı aşmamış ise ve TJ iç sıcaklığı 25'C ise sen bu entegreden ...
1.5A tipiksel olarak ve max 2.2A çekebilirsin.
Ama Po 20W ı aştığın için entegre ısınıyor ve ısıl korumadan dolayı belli bir gerilim düşümü oluyor. Thermal kapanma ısısı olan 180'C ye ulaşmadığı için az da olsa akımı verebiliyor.
Buradaki husus şudur.
LM317 bir eşektir ve taşıyabileceği yük bellidir.
Sen eşeğe taşıyabileceği yükten fazla yük yüklersen, eşek çöker
Tabii ki bu hesaplamalarda eşeğin kendi ağırlığı ve semeri de dahil edilecektir.
Ne demiştim.
Küçük lamba temin et gardaşım. Rahat çalışması lazımdır. Küçük lamba bulamıyorsan 6V luk lambalardan 2 adet serii bağla kullan. Kimseler kızmaz. Hatta OTO STOP lambalarının küçük akımlı olanlarından oto elektrikçilerde ganimet gibi bulabilirsin. Birkaç TL ye almayanı dövüyolar bizim buralarda.
Hatta gıcıklık olsun diye 24V ile çalışan lambalardan bile bağlasan kimseler kızmaz, küsmez darılmaz.
Yeterki lambanın toplam gücü senin entegrenin verebileceği güç katsayısından fazla olmasın.

 

[fazördiyagram]

Bugün okul çıkışı gezdim bayağı, şans mı dersin kudümsüzlük mü, ya çok küçük ampuller ya çok büyük. Şöyle 12V'luk, 8-10W Civarı bir şey bulamadım...
Vakit olduğunca yapmaya, denemeye çalışacağım söylediğini.
Sırf senin ilginin, emeğinin hatrına hoca zorla isteyene kadar bu devreyle uğraşacağım.
Bu arada bahsettiğim soğutucuyu (küçük heatsink) taktım güzel ısı emiyor ama ne edem lamba mıy mıy yandıktan sonra...
Yarın söylediklerini uygulayarak ampulle beraber bir şeyler daha deneyip sonuçları yazacağım.

 

[-Acemi-]

Devreyi kaç voltla beslediniz?

12 Volt 5 Watt ampul alıp kullanabilirsiniz. Oto elektrikçilerin hepsinde vardır.

 

[fazördiyagram]

İlginiz için teşekkürler.
Devreyi 12 volt ile besliyorum.
Onca mesajda tartıştık konuştuk Mr_YAMYAM ile sağolsun abim.
Şu sonuca vardım, benim bilgim az olduğu için LM'nin karakteristiğini pek hesaba katmadan bildiklerimle kendi kendime 'şimdi bu LM 1.5A akım verebiliyormuş. Hatta üzerine çıktığı da oluyormuş. Ben buna 12V vereceğim. 12*1.5'den en az 18W güç alırım, oh temiz.' olarak düşündüm.
O işler öyle olmuyormuş. Bunu öğrendim. Yokse devrede bir problem yok heralde.
Sadece ben yüksüz 12V görürken neden yükte bu 3,4V a kadar düşüyor diyordum.
Bunun da bağladığım yükün çekmek istediği akımın yüksek olması ve buna karşın LM'nin kendisini korumaya alması olduğunu söyledi Mr_YAMYAM. Ben böyle anladım yani.

12V/35W'lık trafodan aldığım çıkışı köprü diyot yardımı ile 12V DC'ye çeviriyorum. Sonra da bu devreye giriyor işte. Devrenin amacı ampul yakmak değil.
Öğretmen 12V DC regüleli gerilim kaynağı yap dedi.
Ben de bunu yaptım.
Devrenin nasıl çalıştığını gözlemlemek amacıyla ampul ile test etmek istedim ve fazla bir güç veremediğini gördüm.
5V'A kadar olan yükleri güzel çalıştırıyor. Yukarısında hiçbir şeyden verim alamıyorum.
Elimdeki ampuller hep yüksek watt'lı. Sizlerin söylediği gibi düşük watt'lı bir şey ile test etme imkanım olmadı ne yazıkki.
Hala bir oto elektirikçiye uğrayabilmiş değilim.
Yol üzerimdeki elektirikçilerde bulunan ampuller de söylediğim gibi ya çok küçük ya çok büyük.
Yarın bulup deneyeceğim.

 

[Mr_YAMYAM]

En azından devrenin bir fotosunu koysaydın, devrede hatan var mı diye bakardık.
Baskı devreye mi yaptın, delikli plakete mi yaptın, yoksa uzay montajı mı yaptın bi görseydik.

 

[fazördiyagram]

Aklımdan geçti fakat hem sizleri daha fazla yormamak adına hem de pek bir şey anlaşılmadığı için atmadım.
Uzay montaj yaptım, jumper kablolar ile breadboard üzerine. Çok karmaşık oldu. Fotoğrafta anlaşılacak gibi değil.
Baskı devreyi bugün çıkarttım ama daha elemanları geçirmedim. Yarın geçirip o haliyle atarım.
Yoksa korkmuyor değilim devre bağlantısında mı bir hata var diye, ya da hiç sorgulamadan buraya fotoğrafını attığım devredeki kapasitörlerin birebir aynısı taktım. Fakat o kişi farklı gerilim için bu kapasitörleri kullanmış, belki benim başka değerde kullanmam lazım.
Mesela çıkış kapasitörü, 1uF 63 volt.
12V için 63V değil, 25V'lik kullanmam lazım heralde?
Kapasite olarak ne kullanmak gerekir acaba?
Bununla bir alakası var mı biliyorum tabii sordum öylesine...
Fakat piyasa da kime sorsan yav önemli değil o kapasitör de çalıştırır deyip geçiştiriyor. Elektronikçiye gidiyoruz abi şu şu değerde kapasitör lazım. Adam alakasız değerde veriyor al bu da çalıştırır diyor.
Elektronikçilerin en çok takıldığı temel eleman bu kapasitör heralde. (Bir elektronikci adayı olarak benim de öyle. )

EKLEME: Gerçi gıcık olunca devreye, yapabilmek ve bir şeyler öğrenebilmek adına gözü karartıp elimdeki birkaç farklı kapasitörü deneyerek hatta çıkış kapasitörü olmadan da yüke bağladım pek değişen bir şey olmadı.
Sadece gerilim değeri ±1-2V oynadı.

 

[Mr_YAMYAM]

Kondansatörlerin öncelik değeri dayanma voltajıdır.
Yani 12V AC girişin için minumum 25V luk kondansatör kullanmalısın. Daha yüksek voltajlı kullanmanda sakınca olmaz. Ama daha düşük voltajlı örnek 16V luk kondansatör kullanamazsın.
Ana kondansatörün değeri çekilecek akım doğrultusunda belirlenir. Ortalama bir hesapla 1.5A için takribi 2200uF kullanmalısın. 1000uF ta kullanabilirsin ama ripple denilen gürültüler artacaktır.
Çıkıştaki 1uF lık kondansatörün önemi de büyüktür. Bu kondansatör mümkün olduğunca LOW-ESR özellikli olmalıdır. 1uF polyester kondansatörler bunun için idealdir.
Ana kondansatörün entegreye olan uzaklığı çok ise, entegre dibine bir tane 100nF civarı kondansatör koymalısın.
Tüm elemanların bağlantıları ortak bir noktadan ve birbirlerini kesmeyecek şekilde yapılmalıdır.
Temel referans noktası 2200uF lık ana kondansatörün (-) eksi ucudur.

DUR BİR ŞEMA ÇİZEYİM DE DAHA ANLAŞILIR OLSUN.

 

[fazördiyagram]

Ben de tam onu araştırıyordum. Söylediğin gibi 2200uF ideal olurmuş fakat girişe ben bunu hiç atmadım desem çok kızar mısınız?
Ki devreyi çaldığım vatandaşlar da 2200'lük atmış onu da şimdi gördüm ama devrenin farklı farklı fotoğraflarını atmışlardı, benim ilk mesajda paylaştığımda 2200'lük kapasitör yok. Ben de ona göre yapınca girişe 2200'lük kondansatör koymadım.
Yarın onu da değiştireyim o vakit...

Diğer söylediklerinde sorun yok.

Peki girişte 2200'den hemen sonra bir adet kutupsuz 0.1uF var.
Bunun devredeki amacı ne?

 

[Mr_YAMYAM]

2200uF kondansatörü koymazsan devre çok aşırı ripple üretir. Ripple demek devredeki AC bileşenler demektir. Devrede aşırı AC bileşen olursa entegre kendi kendine saçmalayabilir.
Çıkıştaki 1uF olası osilasyonların entegreye girişim yapmaması içindir. Eğer 2200uF kondansatör LM317 den 5cm bile uzaktaysa LM317 nin dibinden 100nF kondansatör koymalısın.
Yukarda resim çizdim onu aynen uygula.