Klavyeah
Üye
- Katılım
- 28 Ağu 2006
- Mesajlar
- 269
- Puanları
- 1
- Yaş
- 39
ELEKTRiK MOTORLARINDA YOL ALMA
Motorlarda yol alma olayı aşağıda belirtilen durumların bir veya bir kaçının gerçekleşmesi durumunda mutlaka incelenmelidir.
• STN (kVA) transformator gücünün; motorun , elektrik şebekesinden çektiği nominal gücünün PMN (kVA) üç katından az olması
• Motor ile transformator arasında çekilen kablo motor terminallerinde elde olunanan kısa devre gücünü (kVA) azaltır. Bu kısa devre gücünün motor yol alma gücünün (kVA) sekiz katından az olması
• Besleme panosu bara kısa devre gücünün (kVA) motor yolalma gücünün sekiz katı veya daha az olması
• Yükün ve yük makinasının yüksek atalete sahip olması
• Motorun beslendiği kaynaktan diğer elektrik cihazları besleniyorsa yol alma olayı esnasında meydana gelen gerilim düşümlerinin cihazların çalışmalarını etkileyebilecek değerde olması
Yol Alma Karakteristikleri
Motor imalatcı kataloglarında imal edilen motorlar için azami yol alma süresi motor büyüklüğüne ve hızına göre verilir. Bununla birlikte
IEC-34-12 de yol alma süresi yerine tahrik edilen makinaların müsaade edilen atalet momentleri verilmiştir.
Yük karakteristikleri
Uygun motorun ve yol verme sisteminin seçilebilmesi için yük profilini ve yükün devir hızı moment karakteristiklerinin bilinmesi gerekmektedir.
Genelde uygulanan yük karakteristikleri
1. Sabit momentli yük karakteristiği
Sabit moment karakteristikli yükler olarak delme kompresörleri,kömür taşıma band sistemleri gösterilebilir. .Bu sistemlerde moment sabit olup güç hızla doğru orantılı olarak artar.
Bu yük tipi kağıt endüstrisinde sıkca uygulanır.Sabit güç ve sabit moment karakteristiklerinin bir kombinasyonudur.
Eğer motorların ve tahrik ettikleri makinaların moment ve hız karakteristikleri bilinirse yol alma süresi aşağıda verilen eşitliklerden yararlanarak hesaplanabilir.
Bu ifadede
TM Nm olarak motor momenti
TL Nm olarak yük momenti
JM kgm2 olarak motorun atalet momenti
TL kgm2 olarak motorun atalet momenti
rad/s olarak açısal hız
Eğer devir sayısını değiştirmek amacıyla motor ile tahrik edilen makina arasına redüktör yerleştirilmiş ise TL ile JL redüktör çevirme oranına göre
T’L ve J’L değerlerine dönüştürülür.
Motorun Yol Alma Süresi
Motorlarda yol alma süresinin hesabında aşağıdaki bilgilere .ihtiyaç vardır
• Motorun atalet momenti kgm2
• Tahrik edilen makinanın atalet momenti kgm2
• Motorun nominal gerilimde moment-devir hızı karakteristiği ve motorun yol alma esnasındaki gerilime göre hazırlanan moment-devir hızı karakteristikleri
• Tahrik edilen makinanın moment-devir hızı karakteristikleri
• Motorun yol alma esnasındaki ani gerilim düşümlerinin hesabı
• Motorun tam yükteki devir hızı ve eğer motorla tahrik edilen makınanın bağlantısı bir redüktör sistemi ile yapılmışsa tahrikedilen makınanın motor tarafındaki devir hızı
• Nominal gerilimde motorun akım-devir hızı karakteristiği
• Motorun güç faktörü
Sonuç: Motorun rahat yol almasını temin eden ekonomik çözümler;
1. Eğer mümkünse transformatorun sekonder gerilimini şartnamelerin imkan verdiği seviyede ve şebekenin imkanları içerisinde yükseltmek
2. Burada dikkat edilecek nokta özellikle büyük güçlerde motorların yol alması gerektiği durumlarda kablolardaki gerilim düşümünü azaltmak,uygun kesitte ekonomik kesitte kablo seçebilmek için güç kaynağının bu tür tahrik ünitelerine mümkün olduğu kadar yakın tesis edilmesi ve yüksek kısa devre gücü sağlaması gerekir.
3. Yol alma süresini tehlikeli bir şekilde uzatacak bir ivmelendirme momenti ortaya
çıkarsa aşağıda öngörülen tedbirler alınmalıdır.
• Motorun yol alması esnasında yüksek gerilim düşümlerine müsaade edilebiliniyorsa daha büyük güçte motorlar kullanılabilir
• Daha yüksek kalkış momentli motorlar seçilir .Bunun için motor imalatcısı rotorun kafes çubuklarını değiştirmesi ve daha yüksek yol verme mometi sağlayacak rotor imal etmesi gerekir.
• işletme şartlarının uygun olması durumunda motora yüksüz halde yol verilir
• Transformator gücü yükseltilerek ve nisbi kısa devre azaltılarak ,ayrıca motor bağlantisını sağlayan kablo kesiti büyültülerek besleme uygun hale getirilir.Bu sayede gerilim düşümü azaltılır ve yol alma momentinin değeri büyütülerek ivmelendirme momenti daha uygun hale getirilir.
4. Besleme sisteminin motora vereceği maksimum güç motor klemenslerindeki
kısa devre gücüdür. Motorun yol alma olayı esnasında çekmesi gereken güçten
kat kat fazla olması gerekir. Eğer yol alma akımı motor klemenslerinde meydana
gelebilecek kısa devre akımından büyük veya eşitse bu sistemle direk yol verme
ile motorun tahrik edilmesi imkansızdır . öncelikle motor besleme sisteminin
güçlendirilmesi gerekir. Rahat bir yol almayı ve sistem stablitesini sağlamak için
motor klemenslerinde meydana gelebilecek kısa devre akımı (özellikle yüklü ve
yüksek ataletli kalkışlarda)motorun çekmesi gereken yol alma akımının sekiz
katından fazla olması gerekir. Tesisin planlama ve projelendirme safhasında bu
krıterlerin mutlaka göz önüne alınması gerekir.
5. şebekenin güç kapasitesinin yükseltilmesinin çok zor ve pahalı olduğu
durumlarda artık tek çözüm olarak frekans konvertörü kullanmak gerekir.
Motorlarda yol alma olayı aşağıda belirtilen durumların bir veya bir kaçının gerçekleşmesi durumunda mutlaka incelenmelidir.
• STN (kVA) transformator gücünün; motorun , elektrik şebekesinden çektiği nominal gücünün PMN (kVA) üç katından az olması
• Motor ile transformator arasında çekilen kablo motor terminallerinde elde olunanan kısa devre gücünü (kVA) azaltır. Bu kısa devre gücünün motor yol alma gücünün (kVA) sekiz katından az olması
• Besleme panosu bara kısa devre gücünün (kVA) motor yolalma gücünün sekiz katı veya daha az olması
• Yükün ve yük makinasının yüksek atalete sahip olması
• Motorun beslendiği kaynaktan diğer elektrik cihazları besleniyorsa yol alma olayı esnasında meydana gelen gerilim düşümlerinin cihazların çalışmalarını etkileyebilecek değerde olması
Yol Alma Karakteristikleri
Motor imalatcı kataloglarında imal edilen motorlar için azami yol alma süresi motor büyüklüğüne ve hızına göre verilir. Bununla birlikte
IEC-34-12 de yol alma süresi yerine tahrik edilen makinaların müsaade edilen atalet momentleri verilmiştir.
Yük karakteristikleri
Uygun motorun ve yol verme sisteminin seçilebilmesi için yük profilini ve yükün devir hızı moment karakteristiklerinin bilinmesi gerekmektedir.
Genelde uygulanan yük karakteristikleri
1. Sabit momentli yük karakteristiği
Sabit moment karakteristikli yükler olarak delme kompresörleri,kömür taşıma band sistemleri gösterilebilir. .Bu sistemlerde moment sabit olup güç hızla doğru orantılı olarak artar.
Bu yük tipi kağıt endüstrisinde sıkca uygulanır.Sabit güç ve sabit moment karakteristiklerinin bir kombinasyonudur.
Eğer motorların ve tahrik ettikleri makinaların moment ve hız karakteristikleri bilinirse yol alma süresi aşağıda verilen eşitliklerden yararlanarak hesaplanabilir.
Bu ifadede
TM Nm olarak motor momenti
TL Nm olarak yük momenti
JM kgm2 olarak motorun atalet momenti
TL kgm2 olarak motorun atalet momenti
rad/s olarak açısal hız
Eğer devir sayısını değiştirmek amacıyla motor ile tahrik edilen makina arasına redüktör yerleştirilmiş ise TL ile JL redüktör çevirme oranına göre
T’L ve J’L değerlerine dönüştürülür.
Motorun Yol Alma Süresi
Motorlarda yol alma süresinin hesabında aşağıdaki bilgilere .ihtiyaç vardır
• Motorun atalet momenti kgm2
• Tahrik edilen makinanın atalet momenti kgm2
• Motorun nominal gerilimde moment-devir hızı karakteristiği ve motorun yol alma esnasındaki gerilime göre hazırlanan moment-devir hızı karakteristikleri
• Tahrik edilen makinanın moment-devir hızı karakteristikleri
• Motorun yol alma esnasındaki ani gerilim düşümlerinin hesabı
• Motorun tam yükteki devir hızı ve eğer motorla tahrik edilen makınanın bağlantısı bir redüktör sistemi ile yapılmışsa tahrikedilen makınanın motor tarafındaki devir hızı
• Nominal gerilimde motorun akım-devir hızı karakteristiği
• Motorun güç faktörü
Sonuç: Motorun rahat yol almasını temin eden ekonomik çözümler;
1. Eğer mümkünse transformatorun sekonder gerilimini şartnamelerin imkan verdiği seviyede ve şebekenin imkanları içerisinde yükseltmek
2. Burada dikkat edilecek nokta özellikle büyük güçlerde motorların yol alması gerektiği durumlarda kablolardaki gerilim düşümünü azaltmak,uygun kesitte ekonomik kesitte kablo seçebilmek için güç kaynağının bu tür tahrik ünitelerine mümkün olduğu kadar yakın tesis edilmesi ve yüksek kısa devre gücü sağlaması gerekir.
3. Yol alma süresini tehlikeli bir şekilde uzatacak bir ivmelendirme momenti ortaya
çıkarsa aşağıda öngörülen tedbirler alınmalıdır.
• Motorun yol alması esnasında yüksek gerilim düşümlerine müsaade edilebiliniyorsa daha büyük güçte motorlar kullanılabilir
• Daha yüksek kalkış momentli motorlar seçilir .Bunun için motor imalatcısı rotorun kafes çubuklarını değiştirmesi ve daha yüksek yol verme mometi sağlayacak rotor imal etmesi gerekir.
• işletme şartlarının uygun olması durumunda motora yüksüz halde yol verilir
• Transformator gücü yükseltilerek ve nisbi kısa devre azaltılarak ,ayrıca motor bağlantisını sağlayan kablo kesiti büyültülerek besleme uygun hale getirilir.Bu sayede gerilim düşümü azaltılır ve yol alma momentinin değeri büyütülerek ivmelendirme momenti daha uygun hale getirilir.
4. Besleme sisteminin motora vereceği maksimum güç motor klemenslerindeki
kısa devre gücüdür. Motorun yol alma olayı esnasında çekmesi gereken güçten
kat kat fazla olması gerekir. Eğer yol alma akımı motor klemenslerinde meydana
gelebilecek kısa devre akımından büyük veya eşitse bu sistemle direk yol verme
ile motorun tahrik edilmesi imkansızdır . öncelikle motor besleme sisteminin
güçlendirilmesi gerekir. Rahat bir yol almayı ve sistem stablitesini sağlamak için
motor klemenslerinde meydana gelebilecek kısa devre akımı (özellikle yüklü ve
yüksek ataletli kalkışlarda)motorun çekmesi gereken yol alma akımının sekiz
katından fazla olması gerekir. Tesisin planlama ve projelendirme safhasında bu
krıterlerin mutlaka göz önüne alınması gerekir.
5. şebekenin güç kapasitesinin yükseltilmesinin çok zor ve pahalı olduğu
durumlarda artık tek çözüm olarak frekans konvertörü kullanmak gerekir.
