Küçük bir KÖTEK.
mA değerlerinin tam tutabilmesinin tek koşulu vardır. O da ibrenin max sapma durumunda ölçtüğü akım değeridir. Bu da ibremiz için 1mA dir.
Bunu kabaca şöyle tahayyül edelim.
1mA değil de 1A ölçebilen bir ampermetremiz olsa. (İbreli) İbrenin en son sapma (dibe kadar) değeri 1A olacaktır. Bu durumda ibreyi eşit olarak taksimatlandırırsak yani 10 a bölersek her bir kadememiz yani çizgimiz 0.1A olacaktır.
Yani ibre tam sapmada 1V ta 1mA olarak ayarlanırsa tüm değerler oturacaktır.
Ama bizim derdimiz mA ölçmek değildir. Voltaj ölçmektir. Nedir bu voltajlar. Ses frekansındaki iniş çıkış seviyeleridir. Referans değerimiz (0dbU)=1Vp olduğuna göre bu ölçümümüzde ibre nereye kadar sapacaktır.
Nereye kadar sapacağını biz belirleriz. 0dbU çizgimizi ister en dipte istersek ortada ayarlayabiliriz. Ortada ayarlarsak eksi (1V tan düşük seviyeler) voltaj ölçüm alanımız daralacaktır. Yani ibre en dipte iken -10db filan gösterecektir.
En üst noktayı 0dbU yaparsak eksi voltajlardaki ölçüm alanımız genişleyecek -24db ye kadar hatasız ölçebileceğiz.
Hatasız dediğim şudur.
Taksimatlandırma gereği voltajın logaritması 10 olduğu için 1/10=20db fark demektir. Yani -20db. Bu da ibrenin eşit bölünmesi halinde ilk çizgimiz yani yukarda belirttiğim 0.1A lik bölüntümüz -20db olmalıdır.
Dipteki 1 kademeyi de yaklaşık 2 ye bölersek (0.05A veya 0.05V) bu da yaklaşık -23db civarı olacaktır. Çizginin biraz aşağıda veya yukarda olma durumuna göre -24dbU
İşte -24db den sonraki ölçüm alanı ibrenin sapma durumu ve ölçeklendirme durumuna göre çok dar alanda olacağı için ibrenin minimal sapma durumundaki -30db okumada hata payı oldukça yüksek olacaktır.
Tam sapma durumunda 10V ölçebilen ibreli bir voltmetreyi hayal et. 1V ölçebildiğin yer neresidir.
Eğer ibremiz ölçü aletindeki gibi büyük ise nispeten -30db seviyeyi az hata ile görebiliriz. Ancak bu gibi ölçü aletlerinde büyük ibre kullanımı çok da gerekli değildir.
Sen ibreyi kalibre ederken en üst çizgiyi +3dbU olarak kalibre edebilirsin. Literatürde zaten böyledir. Daha sonra 0db nin nerede olduğunu tespit edeceksin. Sonra literatürde belirtilmiş olan ara değerler,,
-3db
-6db
-10db
-20db
Varsa alanın -23 ya da 24db seviyesi.
Bu durumu tam olarak hayal edebilirsen ibrenin 1mm sapma durumu sana -30db yi bile gösterebilir. Ama burası -tam bir ölçüm noktası olmayacaktır. Yani orası -27 de olabilir -33db de olabilir.
Tranistörleri kafana göre seçmek yerine benim tavsiyem şudur.
Sağlıklı bir HFE ölçüm aletin varsa muhtelif transistörlerin hfe değerine göre seçim yapabilirsin. Örneğin hfe 100 olan bir transistör ile aldığın sonuç ve hfe 250 olan bir transistör ile alacağın sonuç.
Burada hfe nin aşırı düşük olma durumunda transistör beysine vereceğin 1V ile transistörün emiterinden 1mA akıtamıyorsan ibre bu durumda sapamayacaktır. Yani en az birkaç volt ile dürtmen de gerekebilecektir.
Yüksek hfe li transistör kullanımında ise durum ecik karışıktır. Daha önceki testimizde iki transistörü rastgele bağladığımız için her iki transistörün kazancı 10.000 lere bile ulaşmış olabilir. Halbuki bizim için ideal kazanç 1000 civarı olsa yeterli idi. Bunun için ise hfe si 10 olan bir transistörü hfe si 100 olan bir transistörle sürmek en mantıklısı idi. Yani iki transistörün hfe si de 200 ise 200X200=40.000 yapıyor ki akıllara zarar.
