Sigortalar devreyi ve devre elemanlarını kısa devre ve başka sebeplerden kaynaklı aşırı akımlara karşı koruma amaçlı kullanılan koruma elemanlarıdır.
Sigortalar kullanım amacı ve yerine göre çeşitlilik göstermektedir.Örneğin kısa süreli nominal akımın biraz üzerinde akım çekmesi muhtemel devrelerde (motor vb.) C ve G tipi zaman geçikmeli devreyi açan sigortalar ,sürekli nominal akım çeken devre elemanlarının korunmasında B tipi ani devreyi açan sigortalar (aydınlatma vb.).Otomatik sigorta yada w otomat olarak adlandırılan bu tip sigortalar akımın oluşturduğu manyetik alanın kontak mukavemetini yenerek devreyi açması prensibine dayalı olarak çalışır.Bu tip sigortalar devreyi ve devre elemanlarını sadece aşırı akımın etkilerine karşı koruma amacıyla üretilmiş olup ortalama maksimum 55 derecede normal çalışmalarına devam edebilirler.
Diger tip sigortalar ise NH bıçaklı sigortalar ve buşonlu sigortalardır.Bu tip sigortalar bir hazne içerisine ,kullanılacağı akım sınır değerine göre kesite haiz iletkenlerin kuartz kumu denilen ve ark söndürme amaçlı kullanılan toz formundaki madde içerisine yerleştirilmesi ile yapılır.Bu tip sigortalar devreden geçen akımın oluşturduğu termik etki ile bu iletkenin eriyerek kopması ve devreyi açması prensibine dayanır.Dolayısı ile bu tip sigortalar devreyi hem aşırı akıma hemde termik etkilere karşı korurlar.Ancak bu sigortaların en büyük dez avantajı kullan at şeklinde üretilmelerinden dolayı maliyet arttırmalarıdır.Her ne kadar bu sigortaların atması durumunda bazı meslektaşlarımız içindeki iletkeni değiştirerek tekrar kullansalarda bu pek sağlıklı değildir.Diğer bir dezavantajı ise trifaze devrelerde kullanımında her fazı ayrı kesecek şekilde üç sigortanın kullanılmasıdır.Üç fazdan herhangibirinin atması durumunda cihazlar aşırı gerilim altında kalabilir ve zarar görebilirler.
Bu iki tip sigortanın eksikliklerini ve birbirlerine göre dezavantajlarını ortadan kaldırmak amacı ile termik manyetik şalterler üretilmiştir.Bu şalterler hem aşırı akıma hemde termik etkilere karşı devreyi koruyabilme özelliğine haizdir.
Sigortalar akım geçen kolun ilk devre elemanı olarak seri bağlanarak devreyi korurlar.Sigortaların çalışma prensibinde esas olan devreden geçen akımın değeridir.Devreden geçen akıma bağlı olarak düşük sigorta değeri seçmek devreyi sürekli açmasına ,yüksek değerli seçmek koruma fonksiyonunu tam olarak yapamamasına ve cihazları koruyamamasına sebebiyet verecektir.
Sigorta seçerken yukarda arkadaşlarımında bahsettiği formuller kullanılarak öncelikle nominal güce göre nominal akım bulunur.Kullanılacak devre elemanının çalışma koşullarına göre nominal akım değerinin üzerinde bir sigorta seçilir.Bunu yaparken öncelikle alıcımızı iyi tanımamız ve teknik verilerini bilmemiz gerekir.Örneğin motorlar ilk kalkınma anında yüksek akımlar çekebilmektedir.Bu akım değerleri motorun yol verme şekline direk olarak bağlıdır.Örneğin yıldız yol verilen motorlar maksimum 2In<15 sn üçgen yol verilen motorlarda 6 In<5 sn ye kadar çıkabilir.Bu değerlerin ortalaması olarak hesaplanan nominal akım değeri yıldız yol verilen motorlarda 1,5-2,2 katsayıları ile ,yıldız yol verilen motorlarda 2,2-3 katına kadar alınabiliyor.
Not: Motorlarda giriş çıkış güçlerini hesaplamak gerekir.
Selamlar ,saygılar.
